HTTP The Definitive Guide: URLS and Resources

Başlıktaki kitabı okumaya başlamış bulunmaktayım, bir yandan bunu kendimce anlatıyorum. Kendimce diye yeniden belirteyim, bazı cümleler ciddiyetten uzakta. :)

Eğer insanlar olarak belli konularda anlaşabiliyorsak, onları standart bir hale getirip o şekilde isim verdiğimiz içindir. İnterneti yaratan bizlerden aksi beklenemezdi. Sırtladığı veriyi her kapıyı çalarak sahibine ulaştırmaya çalışan bir ağ yapısı pek de mantıklı değil. HTTP The Definitive Guide kitabıyla bu standartlaştırma nasıl yapılmış, birlikte göz atalım şimdi.

URL’ler tarayıcının ihtiyaç duyduğu bilgilere ulaştığı kaynak noktalarıdır. Bir başka diyişle her büyücünün kendisine özel kasalarının olduğu Gringotts Büyücü Bankası da diyebiliriz. Tarayıcınıza girdiğinizde, pek de şirin görünmeyen bir cincüceye nereye gitmek istediğinizi söylersiniz ve ardından tarayıcınız gerekli bilgiler eşliğinde istediğiniz bilgiyi getirir. Bu gerekli bilgilere birazdan geleceğiz. Önce bu isteği nasıl bir forma sokuyoruz ki, cincüceyi ikna ediyoruz bir ona bakalım.

Diyelim ki http://www.joes-hardware.com/seasonal/index-fall.html URL’inden bilgileri almak istiyoruz. Ama mektubu göndermeden birkaç kez bakarız doğru yazmış mıyız diye.

İlk partımız http, URL’in scheme’i. Scheme kullanarak gideceğimiz adrese kaynağa nasıl ulaşacağımız hakkında bilgi veriyoruz. http, https, ftp diye uzanan giden bir listesi var. Kim ile konuşacağınızı sağ alt köşeye ( ya da sol, asla öğrenemedim ) yazıyoruz güzelce zarfın üzerinde.

İkinci partımız, mektubu nereye yolladığımızla ilgili bir başka diyişle adres. Kaynak nerede depolanmakta bir üçüncü diyiş olsun. (www.joes-hardware.com)

Üçüncü kısım ise o kaynakta tam olarak istediğimiz hakkında spesifik detay verdiğimiz kısım. Merdivenler altındaki dolapta yaşayan 11 yaşındaki Harry Potter’a ulaşmasını istiyorsanız mesajınızın, bunu URL’de belirtmelisiniz.

Her kişi için ayrı bir yapı mı kurmamız gerek? Teknik olarak hayır. URL belli bir kalıba sahiptir. En sık kullanılanları scheme, path ve ve host diyebiliriz. Buna ek olarak herkesin erişemeyeceği bir kaynağa erişmek istiyorsanız kullanıcı adı ve parola da gerekebilir.

Bu sefer http://www.hogwarts.com/students üzerinden bir deneme yapalım. Bu senelik üçbüyücü turnuvasını muggle’ların icat ettiği internet ile karar verelim demişler, sırf gönülleri hoş olsun diye. Bu şekilde gittiğimiz URL bize tüm öğrencileri dönüyor. Fakat bu yeterli değil. Bize binaları ve yaşları da lazım.

http://www.hogwarts.com/students?house=Ravenclaw&age=17

ve liste elimizde!

Peki bunlar nedir? Veritabanına soru sormanın kısa yolu olan query eklemenin tam kendisi.

URL’lerin bir başka özelliği de malatyalı olmalarıdır.

Kayısı ya da süpürge üzerinde seyahat eden tüm URL’lerin geçtikleri her yolda okunabilir ve taşınabilir olması gerek. (quidditch ve kayısı, ups) Okunabilir olmasına bir parantez açmak lazım. Alfabeden sayamayacağımız özel karakterler, ~ mesela, arka planda ASCII kod olarak dönüştürülmekte. Böylece ekledik süslü karakterleri ama ulaşır mı şimdi bu? demenize gerek yok, neredeyse çoğu altyapı bunu sağlıyor.

Güzellemesini yaptık bu URL’in peki hiç mi geliştirilecek bir yanı yok? Elbette var. Bir kaynağın yerine ulaşıyorsunuz, ne güzel. Ama URL’ler kaynağın yeri değişince pencerenize “bir alt sokağa taşındık” diyecek bir seviyede değiller. Bununla ilgili geliştirmeler var. PURL dediğimiz bir kavram. Kişiselleştirilmiş URL. Araya giren bir servis ile URL’i dönmeyi sağlayan bir yapısı var. Biliyorum, tanıdık geldi. Çapulcu haritası değil mi bu ya? Merdivenden indi, sağa döndü, neredeydi bunun adresi derdi yok. Tüm bunları bünyesinde bulunduran bir sistem var, harika işte. O halde tüm URL’leri buna geçirelim? desek de “sil baştan” bir seviyeye geri dönmek pek bir maliyetli.

Baksanız güzel olur dediğim minik bir kaynak:

URL, URI ve URN farkı: https://stackoverflow.com/questions/176264/what-is-the-difference-between-a-uri-a-url-and-a-urn/1984225#1984225

Açıklaması bol olan bir başka chapter dileğiyle, bir sonraki yazıda görüşmek üzere. Yazıyı kapatır kapatmaz Malatyalılar anthem’ını açmazsanız, bir sonrakine davet edilmezsiniz benden söylemesi.